معرفی بازار بزرگ سرپوشیده تبریز
بازار بزرگ سرپوشیده تبریز یکی از مهم ترین و زیباترین بناهای اجری در سطح ایران محسوب می شود که در مرکز شهر تبریز و در ایران واقع شده است. این بازار مساحتی بالغ بر یک کیلومتر مربع دارد. بازار سرپوشیده تبریز در مرداد ماه سال ۱۳۸۹ شمسی در فهرست میراث جهانی سازمان یونسکو به ثبت رسید. بازار تبریز به دلیل قرارگرفتن بر سر چهارراه جاده ابریشم و گذر روزانه هزاران کاروان از کشورهای مختلف آسیایی، آفریقایی و اروپایی از آن، شهر تبریز و بازار آن از رونق بسیار خوبی برخوردار بوده است. بازار تبریز از جهت غرب به مسجد جامع و از شرق به عالی قاپو و از شمال به بخش هایی از رودخانه میدان چایی متصل می شود. بخش اعظمی از مساحت بازار تبریز در جنوب میدان چایی و در فاصله میان خیابان های شهدا، دارایی، چای کنار، فردوسی، شهید مطهری و جمهوری اسلامی واقع شده است.
بازار سرپوشیده تبریز حدود ۳ قرن پیش و پس از وقوع زمین لرزه تاریخی در شهر تبریز، در سال ۱۱۹۳ هجری قمری توسط نجفقلی خان دنبلی حاکم وقت تبریز مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. بازار بزرگ تبریز در تاریخ ۱۳۵۴ شمسی در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. تاریخ احداث این بنا دقیقا مشخص نیست؛ ولی بسیاری از گردشگرانی که از قرن چهارم هجری تا دوره قاجار از این مجموعه دیدن کرده‌اند، درباره آن اطلاعات مفیدی ارائه داده اند.
خیلی از گردشگران و جهانگردان نظیر ابن بطوطه، مارکو پولو، جاکسن، اولیای چلبی، یاقوت حموی، گاسپار دروویل، الکسیس سوکتیکف، ژان شاردن، اوژن فلاندن، جان کارت رایت، جملی کاردی، کلاویخو، رابرت گرنت واتسن، حمدالله مستوفی و مقدسی در زمان سفر به شهر تبریز از رونق و شکوه بی نظیر این بازار سرپوشیده گفته اند. این بازار دارای حدود ۵۵۰۰ باب حجره، مغازه و فروشگاه، ۴۰ نوع شغل، ۳۵ باب سرا، ۲۵ باب تیمچه، ۳۰ باب مسجد، ۲۰ باب راسته و راسته بازار، ۱۱ باب دالان، ۵ باب حمام و ۱۲ باب مدرسه، به‌عنوان اصلی ترین مرکز تجارت و اقتصاد مردم تبریز و ایران به حساب می آید.
بازار بزرگ تبریز با حوادث و رویداد های تاریخی زیادی مواجه شده است که از آن جمله می‌توان به زلزله تاریخی شهر تبریز در سال ۱۱۹۳ هجری قمری اشاره کرد که آسیب های جبران ناپذیری به این مجموعه وارد آورد؛ اما با همت نجفقلی خان دنبلی که در آن زمان حاکم تبریز بود و خود بازاریان تبریزی، مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. یکی دیگر از حوادث بزرگ تبریز، سیل بزرگی بود که در سال ۱۲۸۸ هجری قمری در تبریز اتفاق افتاد که باعث نابودی بخش بزرگی از شهر و بازار مسگران، بازار یمنی دوز، میدان صاحب الامر، بازار کفاشان، راسته کوچه و راسته بازار شد. پسر حاج میرزا علی اکبر قوام الملک شیرازی با مساعدت بازرگانان و ۱۰ هزار تومانی که از مظفرالدین میرزای ولیعهد جایزه گرفته بود، سدی بر روی میدان چایی (مهرانه رود) ساخت. با همت بازاری های تبریز، کار بازسازی این بازار از اوایل دهه ۷۰ تا اواسط دهه ۸۰ خورشیدی ادامه داشت. طبق گفته رسانه ها، حدود ۷۰ درصد هزینه این بازسازی برعهده بازاری ها و ۳۰ درصد برعهده سازمان میراث فرهنگی بود.